|
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO
TẠO
 HÀ TĨNH |
KÌ THI
CHỌN HỌC SINH GIỎI TỈNH
LỚP 10, NĂM
HỌC 2013 - 2014
Hướng dẫn
chấm môn: SINH HỌC
|
Câu
1:
a)
Ở sâu bọ, khi sống trong môi trường có
nhiệt độ thấp thì thời gian hoàn thành vòng đời của chúng dài hơn so với khi
sống ở môi trường có nhiệt độ cao. Tuy nhiên, trong điều kiện môi trường nhiệt
độ quá thấp hoặc quá cao thì chúng phát triển kém và có thể bị chết. Hãy giải
thích hiện tượng trên bằng vai trò của enzim.
b)
Tế bào có thể tự điều chỉnh quá trình chuyển hóa vật
chất bằng cách điều chỉnh hoạt tính của enzim. Tế bào thực hiện việc điều chỉnh
hoạt tính của enzim bằng những cách nào?
|
Điểm
(3.0đ)
|
Nội dung
|
|
0.25
0.25
0.25
0.25
0.5
0.5
|
-
Sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật nói chung và sâu bọ nói riêng đều
là kết quả của quá trình trao đổi chất của tế bào.
-
Trao đổi chất của tế bào về bản chất là một loạt các phản ứng sinh hoá có sự
tham gia của enzim.
-
Tốc độ của phản ứng enzim chịu ảnh hưởng của nhiệt độ. Khi nhiệt độ tăng lên
100C thì tốc độ phản ứng tăng lên xấp xỉ 2 lần.
-
Thân nhiệt của sâu bọ thay đổi theo nhiệt độ của môi trường, do đó khi nhiệt
độ môi trường cao thì thân nhiệt cao làm tăng tốc độ phản ứng enzim, tăng
cường trao đổi chất tế bàoà phát triển nhanh nên đẩy nhanh hoàn thành vòng đời.
Kết quả là rút ngắn chu kỳ sống và ngược lại khi nhiệt độ thấp….
-
Các enzim có bản chất là prôtêin do đó:
+ Ở điều kiện nhiệt độ quá thấp, prôtêin bị bất hoạt
nên không có khả năng làm biến đổi cơ chất.
+
Khi nhiệt độ tăng cao sẽ gây biến tính prôtêin, trung tâm hoạt động của enzim
mất đi cấu hình chuẩn không phù hợp với cơ chất. Nếu nhiệt độ tăng quá cao
prôtêin sẽ biến tính hoàn toàn và không thuận nghịch.. Kết quả là các phản
ứng diễn ra chậm chạp hay thậm chí bị ngừng hẳn làm chậm tốc độ phát triển
hoặc gây chết.
|
|
0.25
0.25
0.25
0.25
|
Tế bào điều chỉnh hoạt tính
của enzim bằng cách:
- Thay đổi độ pH của môi
trường: Ví dụ enzim pepsin chỉ hoạt động khi có pH = 2 nên tế bào điều chỉnh
lượng HCl được tiết ra để điều chỉnh hoạt tính enzim. Hoặc để làm bất hoạt các
enzim trong lizôxom thì tế bào đã bơm H+ vào trong bào quan này để
tạo môi trường có pH thấp.
- Sử dụng các chất ức chế.
Gồm có chất ức chế cạnh tranh và chất ức chế cảm ứng. Tế bào thường sử dụng
các chất ức chế cảm ứng để làm bất hoạt enzim.
- Sử dụng chất hoạt hóa để
hoạt hóa enzim hoặc làm tăng hoạt tính của enzim.
-
Giảm hàm lượng enzim.
|
Câu
2:
a)
Nêu cấu trúc của phôtpholipit. Vì
sao phôtpholipit lại giữ chức năng quan trọng trong cấu trúc màng sinh học?
b)
Bào quan nào được ví như là một
túi chứa enzim trong tế bào nhân thực? Nêu chức năng của bào quan đó?
|
Điểm
(3,0đ)
|
Nội dung
|
|
0.5
0.25
0.75
0.5
0.5
0.5
|
a. Cấu trúc và chức năng
của phôtpholipit
- Gồm 1 phân tử glixeron
liên kết với 2 pt axit béo, 1 gốc phôtphat, gốc phôtphat liên kết với 1 alcôn
phức (côlin...)
- Đầu phôtphat ưa nước,
đuôi axit béo kị nước ® là phân tử lưỡng cực.
- Là phân tử lưỡng cực nên phôtpholipit vừa tương tác
được với nước vừa bị nước đẩy => trong môi trường nước, các phân tử
phôtpholipit có xu hướng tập hợp lại đầu ưa nước quay ra ngoài môi trường,
đuôi kỵ nước quay vào nhau tạo nên cấu trúc kép, tạo nên lớp màng => tham
gia cấu trúc nên tất cả các màng sinh học.
b. Bào quan
- Bào quan đó là lizôxôm
- Cấu trúc: dạng túi, có một lớp màng bao bọc, chứa
nhiều enzim thủy phân prôtêin, cacbohiđrat, lipit,...
- Chức năng: phân hủy các
TB già, TB tổn thương, các bào quan hết hạn sử dụng
|
Câu 3:
a)
Trong tế bào, bơm prôtôn (bơm H+) thường có
mặt ở những cấu trúc nào? Nêu chức năng của chúng ở mỗi cấu trúc đó.
b)
Ở tế bào người, khi nguồn glucôzơ bị cạn kiệt trong
một thời gian dài, tế bào buộc phải sử dụng prôtêin làm nguyên liệu cho quá
trình ôxi hóa giải phóng năng lượng, khi đó prôtêin sẽ bị biến đổi như thế nào?
Sản phẩm cuối cùng của quá trình biến đổi này là gì?
|
Điểm
(3,0đ)
|
Nội dung
|
|
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
|
a.
Bơm prôtôn
-
Màng trong ty thể: chức năng bơm H+ từ trong chất nền ra xoang
gian màng tạo gradien H+ thông qua ATPaza tổng hợp ATP
-
Màng tylacôit: chức năng bơm H+ từ ngoài stroma vào xoang tylacoit
tạo gradien H+ thông qua ATPaza tổng hợp ATP
-
Màng lizôxôm: bơm H+từ
ngoài vào trong để bất hoạt các enzim trong đó
-
Màng sinh chất: bơm H+ ra
phía ngoài màng tạo gradien H+, tổng hợp ATP hoặc dòng H+
đi vào trong để đồng vận chuyển hoặc làm chuyển động lông roi.
b.
Prôtêin
-
Thủy phân prôtêin dưới tác động của
protêaza, giải phóng các aa. Các aa loại nhóm NH2 tạo axêtinCoA để
đi vào chu trình Crep.
-
Sản phẩm cuối cùng là CO2, H2O và NH4+
(NH3).
|
Câu 4:
a)
Sản xuất nước mắm, nước tương, sữa chua, rượu là ứng
dụng hoạt động gì của những vi sinh vật nào?
b)
Một học sinh phân lập được 3 loài vi khuẩn (kí hiệu là
A, B, C) và tiến hành nuôi 3 loài này trong 4 môi trường có đủ chất hữu cơ cần
thiết nhưng thay đổi về khí O2 và chất KNO3. Kết quả thu
được như sau:
|
Loài vi khuẩn
Môi trường
|
Loài A
|
Loài B
|
Loài C
|
|
Có đủ O2 và KNO3
|
+
|
+
|
-
|
|
Có KNO3
|
+
|
-
|
+
|
|
Có O2
|
+
|
+
|
-
|
|
Không có O2 và không có KNO3
|
-
|
-
|
+
|
Ghi chú:
Ký hiệu dấu (+): vi khuẩn phát triển;
dấu (-): vi khuẩn bị chết.
- Dựa vào kết quả thí nghiệm, hãy cho biết
kiểu hô hấp của 3 loài vi khuẩn nói trên.
- Khi môi trường có đủ chất hữu cơ và chỉ
có KNO3, loài vi khuẩn A sẽ thực hiện quá trình chuyển hóa năng
lượng có trong chất hữu cơ thành năng lượng ATP bằng cách nào?
- Giả sử trong 3 loài
trên có một loài xuất hiện từ giai đoạn trái đất nguyên thủy thì đó là loài
nào? Vì sao?
c)
Tại sao hô hấp kị
khí giải phóng rất ít ATP nhưng lại được chọn lọc duy trì ở các tế bào cơ của
người vốn là loại tế bào cần nhiều ATP?
|
Điểm
(3,0đ)
|
Nội dung
|
|
0.25
0.25
0.25
0.25
|
-
Sản xuất nước mắm: quá trình phân giải prôtêin động vật của vi sinh vật có
sẵn trong ruột cá.
-
Sản xuất nước tương: quá trình phân giải prôtêin và tinh bột thực vật của nấm
sợi và vi khuẩn.
-
Sản xuất sữa chua: quá trình lên men lactic của vi khuẩn lactic đồng hình.
-
Sản xuất rượu: quá trình lên men etylic của nấm men, nấm mốc.
|
|
0.5
0.25
0.25
|
- Loài A: Kị khí không bắt
buộc (hiếu khí không bắt buộc)
Loài B: Hiếu khí bắt buộc. Loài C: Kị khí bắt buộc.
- Khi môi trường chỉ có KNO3
thì loài A sẽ thực hiện hô hấp kị khí mà chất nhận điện tử cuối cùng là NO
 (phản nitrat).
-
Loài C là vi khuẩn xuất hiện từ giai đoạn trái đất nguyên thủy vì loài này hô
hấp kị khí (trái đất nguyên thủy chưa có oxi).
|
|
1,00
|
-
Tế bào cơ người cần kiểu hô hấp này vì nó không tiêu tốn ôxi. Khi cơ thể vận
động mạnh, hệ tuần hoàn không cung cấp đủ ôxi nên hô hấp kị khí là phương
pháp tối ưu, kịp đáp ứng ATP mà không cần ôxi
|
Câu 5:
a) Trong các loại đại phân tử sinh học, hãy cho biết:
- Những đại
phân tử nào có cấu tạo theo nguyên tắc đa phân?
- Những đại
phân tử nào vừa có tính đa dạng và vừa có tính đặc thù?
- Loại đại
phân tử nào có tính đa dạng cao nhất?
b) Tại sao cơm nếp hay xôi thường dính và dẻo hơn cơm tẻ?
c) Tại sao trong thí nghiệm tách chiết ADN người ta
thường dùng cồn để làm kết tủa ADN?
|
Điểm
(4,0đ)
|
Nội dung
|
|
0.5
0.5
0.5
|
a) Trong TB có rất nhiều
loại đại phân tử hữu cơ khác nhau nhưng chia thành 4 loại đại phân tử:
cacbohiđrat, lipit, prôtêin, axit nuclêic.
- Các đại phân tử prôtêin, axit nuclêic (AND, ARN),
polysacarit (tinh bột, xellulôzơ) được cấu tạo theo nguyên tắc đa phân.
+ Đơn phân của prôtêin là axit amin
+ Đơn phân của axit nuclêic là nucleotit
+ Đơn phân của polysacarit (tinh bột, xellulôzơ) là đương đơn glucôzơ.
- Axit nucleic và prôtêin vừa có tính đa dạng vừa có tính đặc thù cho
loài.
+ Tính đa dạng của axit nuclotit thể hiện ở thành phần, số lượng và trình
tự sắp xếp các nuclôtit. Tính đặc thù thể hiện ở trình tự sắp xếp các
nucleotit, tỷ lệ (A+T)/(G+X) và hàm lượng AND trong nhân tế bào.
+ Tính đa dạng của prôtêin thể hiện ở thành phần, số lượng, trật tự sắp
xếp của các aa. Tính đặc thù thể hiện ở trình tự sắp xếp các aa trong cấu
trúc bậc 1 và cấu trúc không gian của protein.
- Protein là loại đại phân tử có tính đa dạng cao nhất. Nguyên nhân là
vì:
+ Protein được cấu tạo từ 20 loại aa khác nhau, càng nhiều loại đơn phân
thì tính đa dạng càng cao.
+ Prôtêin có cấu trúc không gian 4 bậc. Các bậc cấu trúc không gian làm
tăng tính đa dạng của prôtêin.
|
|
0.25
0.5
0.5
0.25
|
- Gạo nếp và gạo tẻ đều chứa chủ yếu là tinh
bột. Đại phân tử tinh bột được cấu tạo từ 2 cấu tử amiloz và amilopectin,
tỉ lệ amiloz và amilopectin quyết định độ dẻo của tinh bột khi bị đun nóng,
do:
+ Amiloz có cấu trúc dạng chuỗi không phân
nhánh, xoắn theo kiểu lò xo nhờ các liên kết hidro. Khi đun nóng, liên kết
hidro bị cắt đứt, chuỗi amiloz chỉ duỗi thẳng nên ít làm thay đổi đổi độ dính
của dung dịch.
+ Amilopectin có cấu trúc phân nhánh nhiều, dung
dịch có độ nhớt cao. Khi bị đun nóng, cấu trúc của amilopectin bị biến đổi
sâu sắc và không thuận nghịch gây ra trạng thái hồ hóa tinh bột.
- Trong gạo nếp chứa lượng amilopectin rất cao
so với gạo tẻ nên khi nấu lên, cơm nếp (hoặc xôi) thường dính và dẻo hơn cơm
tẻ rất nhiều.
|
|
1,0
|
ADN dễ dàng bị hoà tan trong các dung môi ưa
nước vì nó tương tác với các phân tử của dung môi. Nhưng do cồn có tính ưa
nước mạnh hơn ADN nên các phân tử cồn phá vỡ mối tương tác giữa ADN và nước.
Sau đó chúng kết hợp với các phân tử nước à các phân tử ADN bị kết
tủa.
|
Câu 6:
a)
Nêu đặc điểm các pha
trong kỳ trung gian của quá trình phân bào. Em có nhận xét gì về kỳ trung gian
của các loại tế bào sau: tế bào hồng cầu, tế bào thần kinh, tế bào ung
thư.
b) Một tế bào sinh dục của một loài
động vật lưỡng bội nguyên phân một số đợt đòi hỏi môi trường nội bào cung cấp
nguyên liệu tương đương 9906 nhiễm sắc thể đơn, các tế bào con sinh ra từ đợt
nguyên phân cuối cùng đều bước vào giảm phân bình thường tạo ra 512 giao tử có
chứa nhiễm sắc thể X.
- Tế bào sinh dục trên là đực hay
cái?
- Xác định bộ nhiễm sắc
thể lưỡng bội của loài trên.
|
Điểm
(4,0đ)
|
Nội dung
|
|
|
0.5
0.5
0,5
0,5
0.5
0.5
0.5
0.5
|
a)
- Đặc điểm kì trung gian
+ Pha G1: Gia tăng tế bào chất, hình thành nên các bào quan tổng hợp các
ARN và các protein chuẩn bị các tiền chất cho sự tổng hợp ADN. Thời gian pha
G1 rất khác nhau ở các loại tế bào. Cuối pha G1 có điểm kiểm soát R tế bào
nào vượt qua R thì đi vào pha S, tế bào nào không vượt qua R thì đi vào quá
trình biệt hóa.
+ Pha S: ADN, NST nhân đôi → hàm lượng ADN tăng gấp đôi, mỗi NST gồm 2
cromatit giống nhau và dính với nhau ở tâm động. Trung tử tự phân đôi.
+ Pha G2: Tổng hợp Pr tham gia vào
cấu trúc thoi phân bào.
- Đặc điểm kì trung gian:
+ Tế bào hồng cầu: Không có nhân, không có khả năng phân chia nên không
có kì trung gian
+ Tế bào thần kinh: Kì trung gian kéo dài suốt đời
+ Tế bào ung thư: Kì trung gian diễn ra trong thời gian ngắn.
b)
2n. ( 2k - 1) = 9906 à 2n= 9906/( 2k – 1)
- Giả sử tế bào sinh
dục trên là cái XX thì số giao tử sinh ra là 512 à 2k =512 : 1 à 2n = 9906 : (512 -1) =
19,38.. vô lí
- Giả sử tế bào sinh dục trên là đực XY (hoặc XO) thì số giao tử sinh ra
là 512x2=1024 à 2k =1024 :
4 = 256 à 2n = 9906 : (256 -1) =
38,87.. vô lí
- Giả sử tế bào sinh dục trên là cái XY (hoặc XO) thì số giao tử sinh ra
là 512x2=1024 à 2k =1024 à 2n = 9906 : (1024 -1)
= 9,68.. vô lí
- Giả sử tế bào sinh dục trên là đực XX thì số giao tử sinh ra là 512 à 2k =512 : 4
= 128 à 2n = 9906 : (128 -1) =
78 (thoã mãn)
Vậy tế bào sinh dục trên là đực và có bộ nhiễm sắc thể giới tính là XX và
2n = 78
|
|
